Πάρε τη γλώσσα σου από τον εγκέφαλο μου – του Φαίδων Σάλτου
Κυριακή 19/1/2025Το παρόν κείμενο επικολλήθηκε στο τέλος του βιβλίου “Μικρή Ιστορία της Σύγκρουσης Ισραήλ-Παλαιστίνης” (εκδόσεις Σάλτο) του Ιλάν Παπέ, ως Επίλογος του. Περπατεί, 365 ημέρες μετά τον “κατακλυσμό στο αλ-Ακσά”, ανάμεσα σε συντρίμμια, τα κατορθώματα της δημοσιογραφίας, αυτής της μηχανής της σκέψης που έστρωσε τα ροδοπέταλα μπροστά στη μηχανή του θανάτου, το Ισραήλ.
Πολλοί εξ ημών αρεσκόμαστε να αναρωτιόμαστε Τι θα έκανα αν ήμουν ζωντανός την εποχή της δουλείας; Ή στο Νότο του Jim Crow; Ή επί καθεστώτος απαρτχάιντ; Τι θα έκανα αν η χώρα μου διέπραττε γενοκτονία; Η απάντηση είναι: αυτό το οποίο κάνεις. Τώρα.
Aaron Bushnel
Στους τσιμεντένιους και στους διαδικτυακούς δρόμους της χώρας -και όχι μόνο- λέγεται ότι αυτή είναι η πρώτη γενοκτονία στην ιστορία που εκτυλίσσεται ζωντανά στις οθόνες μας. Ότι αυτή τη φορά, η ιστορία δε θα γραφτεί από τους θύτες, από τους ισχυρούς, όπως συνηθίζεται πριν πακεταριστεί και βαφτιστεί «επίσημη γνώση», δηλαδή έγκυρη και άρα η μόνη αληθής.
Παρά τις αδιάκοπες προσπάθειες[1] [2]της εταιρίας του τέταρτου πιο πλούσιου ανθρώπου στον κόσμο[3], τα κοινωνικά δίκτυα, έχουν κάνει τεράστια ζημιά στο Ισραήλ. Το κάλεσμα για «ηλεκτρονική πολιτική ανυπακοή» αναβάθμισε το ίντερνετ από απλό μέσο επικοινωνίας, σε χώρο κοινωνικοπολιτικής αναταραχής[4], φιλοδοξώντας μια ενοχλητική διακοπή της ήσυχης κανονικότητας. Μολονότι υπάρχουν για να εξασφαλίζουν ότι θα καταναλώνουμε, ότι θα σπαταλάμε όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο αποβλακωμένοι, σκρολάροντας, η εμετική μετάδοση -ή η μη μετάδοση- των εγκλημάτων στην ιστορική Παλαιστίνη από τα συστημικά ΜΜΕ, τους μονοπωλητές της αλήθειας (μιας και οι μη ειδικοί, μας λένε, είναι επιρρεπείς στα fake news και άρα καλύτερα να μην μπλέκονται στη δουλειά τους), ανάγκασε καθημερινούς ανθρώπους να γίνουν πομποί προκειμένου να σερβίρουν την θαμμένη πληροφορία — συμπαρατασσόμενοι με την αξιοπρεπή ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Από τα «αποκεφαλισμένα μωρά» μέχρι τις «ξεκοιλιασμένες εγκύους», η προπαγάνδα και η παραπληροφόρηση[5] έχει φτάσει σε επίπεδο αηδίας. Πάμε να δούμε, λοιπόν, τη μαγική συνταγή που έκανε ένα –όλο και μικρότερο– μέρος του δυτικού κόσμου να συμμερίζεται τα λόγια ενός υπουργού του Ισραήλ: “Διέταξα την πλήρη πολιορκία της λωρίδας της Γάζας. Ούτε ενέργεια, ούτε φαγητό, ούτε φυσικό αέριο, όλα είναι κλειστά. Πολεμάμε ανθρωπόμορφα ζώα και δρούμε αναλόγως.”
Ήδη από τον πρώτο μήνα, το the Column[6] ξεσκέπαζε την προκατειλημμένη πένα των μεγάλων, «έγκυρων» ΜΜΕ. Τον Απρίλη, το Intercept[7], έχοντας προηγουμένως χαρτογραφήσει την ηθική χρεοκοπία των τελευταίων[8], αποκάλυψε το περιεχόμενο του «ραβασακίου» που καθοδηγεί την πένα των δημοσιογράφων του κολοσσού New York Times. Στην λογοκρισία υπόκεινται οι λέξεις “γενοκτονία”, “εθνοκάθαρση” και οι φράσεις “κατεχόμενες περιοχές” και “προσφυγικοί καταυλισμοί”. Το έγγραφο παραδίδεται από τους προϊσταμένους ως σχεδιάγραμμα “για να παραμείνεις αντικειμενικός σύμφωνα με τις αρχές της δημοσιογραφίας”, αλλά οι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται ότι προασπίζεται το αφήγημα του Ισραήλ. Η χρήση της λέξης “Παλαιστίνη” απαγορεύεται “εκτός πολύ σπάνιων περιπτώσεων”. Απεναντίας, η λέξη Ισραήλ και οι ομόρριζες του, γεμίζουν τις οθόνες μας: Ο κόσμος πρέπει να πιστεύει ότι υπάρχει ένας πόλεμος ανάμεσα σε ανθρώπους σαν εμάς -της Δύσης, λευκούς, πολιτισμένους, της ελεύθερης αγοράς, δημοκρατικούς- και σε τρομοκράτες (“Israel-Hamas war”). Το ραβασάκι, ασφαλώς, παροτρύνει τους δημοσιογράφους να χρησιμοποιούν τη λέξη “τρομοκράτες” για την 7 Οκτώβρη και να αποφεύγεται η χρήση της λέξης μαχητής (fighters, militants). Επίσης, ενώ οι αναφορές σε θανάτους Ισραηλινών γίνεται με τη Χαμάς πάντα ως Υποκείμενο, οι αναφορές σε θανάτους Παλαιστίνιων -όταν γίνονται- γίνονται σχεδόν αποκλειστικά σε παθητική φωνή, χωρίς ποιητικό αίτιο. Τα ρήματα και τα επίθετα επιλέγονται, επίσης, προσεκτικά με κριτήριο την εθνικότητα των θυμάτων. Έτσι, τους Ισραηλινούς “τους σκοτώνει” η Χαμάς, ενώ οι Παλαιστίνιοι “χάνουν τη ζωή τους”. Το Νοέμβρη του 2023 άλλη έρευνα του Intercept κατέληξε στο ότι λέξεις όπως “σφαγή” χρησιμοποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά για τους σκοτωμένους από Παλαιστίνιους Ισραηλινούς και όχι το αντίστροφο. Εκτός αυτών, συμπληρώνω εγώ, σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση, οι νεκροί Ισραηλινοί έχουν πρόσωπο, όνειρα, οικογένειες, παρελθόν. Αντιθέτως, οι νεκροί Παλαιστίνιοι έχουν μόνο… νούμερο.
Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι τα εν λόγω ευρήματα αντιπροσωπεύουν και την Ελλάδα των δολοφονημένων δημοσιογράφων, των υπό κρατική παρακολούθηση δημοσιογράφων, των χαϊδεμένων με γκλοπ και ποινικές διώξεις δημοσιογράφων, των SLAPP, των φιλοτεχνημένων στο Μέγαρο Μαξίμου non-papers[9] και των εξαγορασμένων από την διαπλεκόμενη κυβέρνηση μίντια. Στην Ελλάδα του ανελεύθερου τύπου –χάσταγκ 108[10]– είδαμε πώς σε μία έκτακτη συγκυρία όπου η πολεμική εμπλοκή πρέπει να δικαιολογηθεί στα μάτια των ψηφοφόρων, η καθημερινή ενημέρωση δεν είναι παρά «βιασμός της πραγματικότητας»[11].
Το «δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα» –όπως μας θυμίζει διαρκώς ο αυτοανακηρυχθείς φίλος του, ο Κ. Μητσοτάκης– θεωρείται δεδομένο στη δημόσια συζήτηση και ο προβληματισμός έγκειται στο αν «το παράκανε» ή όχι. Για να φτάσεις σε αυτό το συμπέρασμα πρέπει να προσπεράσεις πολλούς νομικούς κανόνες. Αρχικά, το ότι η κατοχή ξένης χώρας συνιστά επίθεση. Και, μάλιστα, «παραβιάζει τον πυρήνα των αρχών στις οποίες είναι θεμελιωμένος ο ΟΗΕ, που είναι ο σεβασμός της εδαφικής κυριαρχίας και ακεραιότητας, το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση, οι αρχές της ειρηνικής συνύπαρξης, της καλής γειτονίας και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Δεν μπορεί επομένως να γίνει λόγος για αυτοάμυνα. Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, όταν μάχονταν ενάντια στις ανταρτικές δυνάμεις της Ελλάδας ή άλλων κατεχόμενων χωρών, δεν ήταν αυτοάμυνα. Ούτε οι επιχειρήσεις των Οθωμανών ενάντια στους εξεγερμένους Έλληνες το 1821 ήταν αυτοάμυνα. Επομένως είναι λαθεμένη και παραπλανητική η συζήτηση για το αν το Ισραήλ εφαρμόζει το Διεθνές Δίκαιο των ένοπλων συγκρούσεων. Απλούστατα δεν πρόκειται για άμυνα. Πρόκειται για επιχειρήσεις εδραίωσης της κατοχής.» Άρα, δε θα έπρεπε καν να μιλάμε για εγκλήματα «πολέμου». Αυτά έγραφε ο Δημήτρης Καλτσώνης[12] σε μία Ελλάδα όπου ο αμυνόμενος είχε βαφτιστεί επιτιθέμενος και ο θύτης θύμα. Η αντιστροφή των ρόλων.
Σύμφωνα με το Χάρτη του ΟΗΕ (άρθρο 2 παρ. 1), κάθε λαός δικαιούται να εξασφαλίζει την εθνική ανεξαρτησία του με κάθε μέσο! Επιπρόσθετα, ψήφισμα της ΓΣ του ΟΗΕ το 1970, αναφέρεται ρητώς στην “νομιμότητα του αγώνα λαών για την ανεξαρτησία τους, την εδαφική ακεραιότητα, την εθνική ενότητα και απελευθέρωση από αποικιοκρατία, απαρτχάιντ, και ξένη κατοχή με όλα τα διαθέσιμα μέσα, συμπεριλαμβανομένου του ένοπλου αγώνα”. Η αντικατάσταση της λέξης “Παλαιστίνη” με τη λέξη “Χαμάς” στο συστημικό τύπο εξυπηρετεί ακριβώς αυτό: Να αποκοπούν οι χρήστες της βίας (Χαμάς) από τους δικαιούμενους να αντισταθούν βίαια Παλαιστινίους.
Στις 14/2/24, εκπρόσωπος του ΟΗΕ δήλωνε σε συνέντευξη: Έχω δουλέψει με πολλές τρομοκρατικές και εξεγερτικές ομάδες, η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση για εμάς, φυσικά, όπως ξέρετε, είναι πολιτικό κίνημα. Βέβαια, ο ΟΗΕ δεν έχει το τεκμήριο της αλήθειας. Ας δει το καθένα μονάχο του τον -παρεμφερή με τον ορισμό της ΕΕ- ελληνικό νομοθετικό ορισμό της τρομοκρατικής οργάνωσης (ο οποίος διαμορφώνεται υποκειμενικά κατά το συμφέρον των ελίτ μας, δεδομένου ότι δεν υπάρχει αντικειμενικός, κοινώς αποδεκτός ορισμός) στο άρθρο 187Α[13] του ΠΚ και ας κρίνει. Δε χρειάζεται πτυχίο νομικής, υπόσχομαι…
Αλήθεια, ένα κράτος ή ένας στρατός, παραδείγματος χάριν ο Ισραηλινός, αποτελείται από περισσότερα από τρία πρόσωπα που δρουν από κοινού; Έχει τη δομή ομάδας; Έχει διαρκή δράση; Τελεί κακουργήματα -όπως ανθρωποκτονίες (299ΠΚ), βαριές σωματικές βλάβες (310ΠΚ), απαγωγές παιδιών (324ΠΚ) , εκρήξεις που καταστρέφουν εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας (πχ νοσοκομεία, δρόμους, σύστημα ύδρευσης, ηλεκτρισμού) ή ανθρώπινες ζωές (270ΠΚ)- ή πράξεις από τις οποίες υπάρχει η πιθανότητα να δημιουργηθεί κίνδυνος (εγκλήματα γενικής διακινδύνευσης) ή “διαπράττει βιαιοπραγίες εναντίον προσώπων ή πραγμάτων ή εισβάλλει παράνομα σε ξένα σπίτια, καταστήματα ή άλλα ακίνητα κτήματα” (διατάραξη κοινής ειρήνης 189ΠΚ, έγκλημα κατά της τάξης); Αυτά τα διαπράττει σε έκταση που δημιουργεί κίνδυνο για τη χώρα, ας πούμε των Παλαιστινίων; Έχει σκοπό να εκφοβίσει σοβαρά τον πληθυσμό για παράδειγμα των Παλαιστινίων ή να βλάψει/καταστρέψει τις θεμελιώδεις πολιτικές/οικονομικές δομές της χώρας τους;
Δεν φιλοδοξώ να δαχτυλοδείξω ποιος είναι τρομοκράτης και ποιος όχι, παρά να θυμίσω ότι τα κριτήρια στιγματισμού κάποιας ομάδας ως τρομοκρατικής είναι καθαρά πολιτικά, όχι νομικά (όχι πως το νομικό δεν είναι πολιτικό, αλλά αυτό είναι μία άλλη συζήτηση κοινωνιολογίας του δικαίου). Με απλά λόγια, τρομοκράτης γίνεσαι, όχι λόγω των πράξεων σου, αλλά επειδή κάποιος έχει συμφέρον να σου κολλήσει αυτή την ετικέτα. Και αν έχει αρκετή εξουσία και διασυνδέσεις, δεν είναι τόσο δύσκολο να το πετύχει. Τα συμφέροντα, βέβαια, αλλάζουν και, συνεπώς, αλλάζουν και οι εχθροί. Πάρτε για παράδειγμα, την τρυφερή συνεργασία των -αενάως αιμοσταγών- ΗΠΑ με τον αιμοσταγή Σαντάμ Χουσεΐν του Ιράκ και τη μετέπειτα μισητή αποκήρυξη του ως παράφρονα τρομοκράτη. Παραφράζοντας την Αναστασία Τσουκαλά, ο τέως τρομοκράτης μπορεί να μετατραπεί σε ισότιμο συνομιλητή στο μέλλον, αν μεταβληθούν οι συσχετισμοί δυνάμεων[14] — και το αντίστροφο. Τρανταχτή απόδειξη αυτής της ρευστής, μη αντικειμενικής ταξινόμησης είναι ο Νέλσον Μαντέλα, το σήμερα εγκωμιαζόμενο σύμβολο κατά του απαρτχάιντ το οποίο βρισκόταν στη λίστα των τρομοκρατών των ΗΠΑ μέχρι το 2008. Το ίδιο μοτίβο ανιχνεύεται και όσον αφορά την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), ενώ, στην Ελλαδίτσα μας, είδαμε το κόμμα των ταγμάτων εφόδου με τις σβάστικες να δικάζεται με τη χαμηλότερων ποινών διάταξη για εγκληματική οργάνωση και όχι με τον ΠΚ187Α[15]. Η ταμπέλα φυλάσσεται για τους κόκκινους και για ό,τι δεν αρέσει στις ελίτ.
Στα συστημικά μέσα ενημέρωσης, δεν υπάρχει κατηγορία για αυτόν που ασκεί το δικαίωμα του στην ένοπλη πάλη: Τα άτομα στη Γάζα διχοτομούνται σε αμάχους και σε τρομοκράτες — για τα σιώνια είναι όλοι τρομοκράτες. Σύμφωνα με την εικόνα που έχουν κατασκευάσει παρέα με το Χόλυγουντ, τον πολιτικό λόγο και την ακαδημία, ο τρομοκράτης δεν είναι άνθρωπος. Δεν εμφορείται από λογική, συναίσθημα, ηθική και δεν έχει δικαιώματα. Άρα, είναι αδύνατο να διαπραγματευτείς μαζί του, είναι αδύνατο να συνυπάρξεις μαζί του και είναι αδύνατο να έχει δικαίωμα στην ένοπλη αντίσταση. Ως το ύψιστο εργαλείο απανθρωποποίησης, η ετικέτα της τρομοκρατίας είναι ό,τι ακριβώς χρειάζεται να κολλήσει ένα κίνημα εποικιστικής αποικιοκρατίας στη μούρη των γηγενών θυμάτων του.
Όπως μου επισήμανε ο ίδιος ο Ilan Pappé, δεν φταίει, εν τέλει, κάποιο συλλογικό τραύμα εκ του Ολοκαυτώματος, αλλά η εκμετάλλευση ενός επίπλαστου συλλογικού τραύματος το οποίο αναγιγνώσκει τους αυτόχθονες αντιστεκόμενους ως τους «νέους Ναζί». To Oλοκαύτωμα, έγραφε ο Norman Filkenstein δυο δεκαετίες πίσω, είναι μία ιδεολογική αναπαράσταση του Ναζιστικού ολοκαυτώματος[16]. Όπως οι περισσότερες ιδεολογίες, ενέχει μία έστω αμυδρή σύνδεση με την πραγματικότητα. Το Ολοκαύτωμα δεν είναι αυθαίρετο, είναι εσωτερικά συναφές κατασκεύασμα. Το κεντρικό του δόγμα συντηρεί πολιτικά και ταξικά συμφέροντα. Το Ολοκαύτωμα έχει αποδειχθεί απαραίτητο ιδεολογικό όπλο. Μέσω της εκμετάλλευσης του, μία από τις πιο τρομερές στρατιωτικές δυνάμεις, με ένα φρικτό αρχείο παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει δώσει στον εαυτό της το ρόλο ενός κράτους-θύματος.[17]
Η μοιρολατρική ιδέα ότι βρισκόμαστε σε ένα βίντεο-παιχνίδι με προκαθορισμένους, αμετάκλητους ρόλους, εξυπηρετεί άριστα το μανιχαϊστικό μότο του Ισραήλ «εγώ είμαι ο καλός, εσύ ο κακός». «Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα είναι να εξηγήσεις στους Ισραηλινούς ποια είναι η αιτία και ποιο το αποτέλεσμα, τι προκαλεί αυτή τη βία, και να μη θεωρούν ότι είναι εντελώς απρόκλητη και άρα δεν έχουν άλλη επιλογή από το να βρίσκονται στην κατάσταση που βρίσκονται.»[18] Σύμφωνα με έρευνα του “ισραηλινού ιδρύματος δημοκρατίας”, δεν υπάρχει οριακά κανένας Ισραηλινός που να πιστεύει ότι η ίδρυση ανεξάρτητου, αποστρατιωτικοποιημένου (!) παλαιστινιακού κράτους θα έδινε τέλος στην λεγόμενη τρομοκρατία (0,5%).[19] Μηδέν. Κόμμα. Πέντε. Υπό την πεποίθηση ότι είναι καταδικασμένοι να αμύνονται αιώνια, δεν εκπλήσσει το βαφτιστικό του στρατού τους, “Αμυντικές Δυνάμεις του Ισραήλ” (IDF) — εμείς του κολλήσαμε το παρατσούκλι “Κατοχικές Δυνάμεις του Ισραήλ” (IOF).
Εκτός του Ισραηλινού πρωθυπουργού, ως «νέους ναζί» τιτλοφόρησε τη Χαμάς και ο Καγκελάριος της Γερμανίας για να συμπληρώσει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ότι είναι χειρότερη από τον ISIS. Μετά παραβλέψεως της κοινοτοπίας του κακού[20], την οποία παρουσίασε ιδιοφυώς ο Jonathan Glazer στη μεγάλη οθόνη[21], έξι δεκαετίες αφότου η Hannah Arendt την ανάλυσε στο χαρτί[22], οι ναζί έχουν αποτυπωθεί στην κοινή γνώμη ως τέρατα, και όχι ως παράγωγα ενός ιστορικού, κοινωνικού περιβάλλοντος με ψυχολογικές περιπλοκότητες. Με την ταύτιση αυτή (Χαμάς=τέρατα), λοιπόν, οι αλιτήριες δυτικές ελίτ προμοτάρονται ως φύλακες της ανθρωπότητας σε κάτι που θυμίζει ταινία της Marvel. Με τα λόγια του Νετανιάχου: “Στηρίξτε το Ισραήλ όσο μάχεται και υπερνικά τη Χαμάς. Δεν είναι αποκλειστικά δική μας μάχη, είναι μάχη όλου του πολιτισμένου κόσμου.”[23]
Κάθε αυτοκρατορία στον επίσημο λόγο της έχει δηλώσει ότι δεν είναι σαν όλες τις άλλες, ότι οι συνθήκες της είναι ιδιαίτερες, ότι επιφορτίζεται με την αποστολή να διαφωτίσει, να εκπολιτίσει, να φέρει τάξη και δημοκρατία, και ότι χρησιμοποιεί τη βία μόνο ως έσχατη λύση. Και, ακόμα πιο θλιβερό, υπάρχει πάντα μια χορωδία πρόθυμων διανοούμενων που μιλάνε καθησυχαστικά για αγαθές ή αλτρουιστικές αυτοκρατορίες, σαν να πρέπει κανείς να μην εμπιστεύεται τα ίδια του τα μάτια, βλέποντας την καταστροφή, τη δυστυχία και το θάνατο που φέρνει η πιο πρόσφατη “εκπολιτιστική αποστολή”.[24]
Ο Edward Said γνωρίζει καλά πως το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται σε ριψοκίνδυνα για τους ισχυρούς θέματα, δεν είναι ποτέ τυχαίο ή ουδέτερο. «Υπήρχε Γάλλο-Αλγερινή σύγκρουση;» αναρωτιέται ο Gideon Levy. «Υπήρχε μια βάναυση κατοχή εις βάρος της Αλγερίας», απαντά. Στην Ελλάδα επί κατοχής (1941-1944) υπήρχε Αντίσταση κατά των Γερμανών, δεν υπήρχε πόλεμος Γερμανίας-ΕΑΜ, ούτε Γερμανό-Ελληνική σύγκρουση. Είμαστε σε πόλεμο, διακήρυττε ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ το πρωί της 7ης Οκτώβρη. Μα γίνεται να κηρύξεις πόλεμο στον λαό που κατέχεις;
Την ίδια λειτουργία επιτελεί και η «Ορθοδοξία της ειρήνης», φράση που χρησιμοποιεί ο Ilan Pappe για να επικρίνει όσους εγκλωβίζονται στο αίτημα της κατάπαυσης του πυρός (ceasefire). Πολλοί αναρωτιούνται γιατί απλά δε σταματάνε να πολεμάνε; Για να ακούσουν την σφαλιάρα από τον Ghassan Kanafani[25] στην διάσημη συνέντευξη: «να σταματήσουμε να πολεμάμε για ποιό πράγμα; Οι άνθρωποι συνήθως πολεμάνε για κάτι και σταματάνε να πολεμάνε για κάτι». Ο δημοσιογράφος που έπαιρνε τη συνέντευξη κόλλησε. Αν ήταν ειλικρινής, θα απαντούσε «να σταματήσετε να πολεμάτε για την ελευθερία σας». Η ευχή να αφήσουν αμφότεροι τα όπλα και να επιστρέψουν στην προ της 7 Οκτώβρη «ειρήνη», ισούται με ευχή για επιστροφή σε μια κατάσταση αδικίας. Ας θυμηθούμε μερικές αράδες του ποιητή Karim Wafa-Al Hussaini:
Ο καταπιεστής λέει
ότι “διαταράσσουμε την ειρήνη”
ψεύδεται
δεν διαταράσσουμε την ειρήνη
αυτό που διαταράσσουμε είναι το μυστικό σύστημα καταπίεσης
που έχει χτίσει στις πλάτες των δικών μας δεινών
αποκαλεί αυτό το σύστημα ανισότητας “ειρήνη”
γιατί η άνεσή του
εξαρτάται από τη δική μας ταλαιπωρία
Γι΄αυτό έχει τόση σημασία να φωνάζουμε «Λευτεριά στην Παλαιστίνη»: η απελευθέρωση είναι κάτι διαφορετικό, ανώτερο από την ειρήνη. Ή, ορθότερα κατ’ εμέ, είναι προϋπόθεση της ειρήνης.
Αντίστοιχα, η χρήση της λέξης κρατούμενος για τους Παλαιστίνιους στις Ισραηλινές φυλακές (5.000 την 7η Οκτώβρη και άνω των 10.000 τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές) σε αντιπαραβολή με τους Ισραηλινούς ομήρους, σβήνει την κατοχή από τη συζήτηση. Προσδίδει νομιμοποίηση στην απαγωγή των Παλαιστινίων και απονομιμοποίηση στην ομηρεία των Ισραηλινών. Η τελευταία, μπορεί να δικαιολογηθεί ως βίαιη αντίσταση (με όρια φυσικά) άλλα η «φυλάκιση» των Παλαιστινίων, δεν είναι δυνατόν να δικαιωθεί διότι γίνεται στη βάση ενός καθεστώτος απαρτχάιντ. Σε θεατρικές παραστάσεις που ονομάζουν δίκες, δικάζονται από κατοχικούς στρατιώτες με 99% πιθανότητες καταδίκης. Στα στρατόπεδα βασανιστηρίων, όπως αποκαλεί στην έκθεση της η B’Tselem[26] τα ισραηλινά σωφρονιστικά ιδρύματα, οι πιο αρρωστημένες φαντασιώσεις παίρνουν σάρκα και οστά. Το 2020, άλλη έκθεση[27] μαρτυρούσε ότι εκεί το 95% βασανίζεται, συμπεριλαμβανομένων παιδιών – 400 έως 700 απαγάγονταν ανά έτος πριν την 7 Οκτώβρη.
Άλλη παραπλανητική φράση είναι η «συλλογική τιμωρία». Σημαίνει ότι τιμωρείται σύνολο ατόμων για τις πράξεις μεμονωμένων ατόμων ή μέρους του συνόλου επειδή απλώς ανήκουν σε ένα κοινό σύνολο. Η τιμωρία, ωστόσο, σημαίνει ένα κακό που επιβάλλεται ως αντιστάθμισμα ενός άλλου κακού. Στρέφεται προς έναν θύτη και προϋποθέτει ένα θύμα. Οι δολοφονίες αμάχων την 7η Οκτώβρη σηκώνουν αναμφίβολα τιμωρία, όμως η ερμηνεία κάθε εγκλήματος του Ισραήλ εδώ και 365 ημέρες ως απάντηση, ως αντίδραση στην 7η Οκτώβρη, συγκαλύπτει τα ρατσιστικά κίνητρα των σιωνιστών οι οποίοι ανέκαθεν (εθνο)καθαρίζουν όλη την υποσχεθείσα από τον θεό τους γη, ό,τι κι αν κάνει η κάθε Χαμάς.
Το νόημα των λέξεων βουλιάζει σιωπηλά κάτω από τις τσιρίδες και εμείς ούτε που το παίρνουμε χαμπάρι. Μέχρι και άτομα, μέσα ενημέρωσης ή οργανώσεις που αναγνωρίζουν το δίκαιο της παλαιστινιακής πλευράς, καλωσορίζουν τον δούρειο ίππο και επιχειρηματολογούν με το αδειοδοτημένο λεξιλόγιο, πυροβολούν με τις σφαίρες που τους χάρισε ο εχθρός. Το ματς παίζεται σε μία Οργουελική Νεογλώσσα και αν θέλεις να συμμετέχεις είσαι αναγκασμένος να την καταπιείς.
Άλλο επικοινωνιακό τρικ είναι η μεταμφίεση ένας συστημικού χαρακτηριστικού σε ατυχή εξαίρεση, «μεμονωμένο περιστατικό» στο λεξικό της ελληνικής copaganda[28]. Ο Νετανιάχου. «Δεν αντιπροσωπεύει την κοινωνία», «γίνονται διαδηλώσεις εναντίον του», λένε. Οι διαφωνίες, ωστόσο, στο εσωτερικό του Ισραήλ έχουν ως αντικείμενο μόνο «τα του Ισραήλ». Ως προς την κατοχή, το απαρτχάιντ, την πολιορκία δεν υπάρχει διαφωνία. Μόνο από μια χούφτα περιθωριακούς που αντιμετωπίζονται στην καλύτερη ως παρανοϊκοί και στην χειρότερη ως προδότες της πατρίδας, μου λέει ο Ilan Pappé, καθώς ανακαλεί εκείνο το γιγάντιο πανό σε μέγεθος κτηρίου που έγραφε «Όχι Gideon Levy, κάνεις λάθος: μόνο τα εβραϊκά βρέφη αξίζουν να ζουν» ως απάντηση σε άρθρο του που έλεγε «λυπηθείτε τουλάχιστον τα σκοτωμένα μωρά». Σύμφωνα με δημοσκόπηση, το 88%[29] «πιστεύει ότι οι απώλειες στην παλαιστινιακή πλευρά είναι δικαιολογημένες». Και είναι αναμενόμενο σε μία κοινωνία με τέτοια κατήχηση, «περισσότερη συγκριτικά με όλες τις δυτικές και μη δυτικές κοινωνίες. Οι άνθρωποι δεν εξαναγκάζονται σε αυτή τη διαδικασία. Είναι μια πανίσχυρη κατήχηση από τη στιγμή που γεννιέσαι μέχρι τη στιγμή που πεθαίνεις.»[30] Έτσι, η Βιβλική προσταγή του θεού τους επανήλθε αμέσως στο μνήμη τους μόλις ο πρωθυπουργός αποκάλεσε τους Παλαιστίνιους «Αμαληκήτες»: …πάταξε τον Αμαλήκ, και εξολόθρευσε κάθε τι που έχει, και μην τους λυπηθείς, αλλά θανάτωσε και άνδρα και γυναίκα, και παιδί και βρέφος που θηλάζει, και βόδι και πρόβατο, και καμήλα και γαϊδούρι (Α΄ Σαμουήλ 15:2-3). [31]
Ακούγοντας τα δεκάχρονα στα αμιγώς για εβραίους σχολεία να λένε «οι Άραβες θα γίνουν οι σκλάβοι μας και θα μας άρεσε να τους σκοτώνουμε», δεν προκαλεί εντύπωση ότι δύσκολα βρίσκεις ισραηλινό κόμμα που να συμφωνεί με τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Από έρευνα προκύπτει ότι τα 2/3 δεν δέχονται την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους ακόμη και χωρίς στρατό[32] (!). Μας έχουν διδάξει ότι «ο μόνος τρόπος να είμαστε ασφαλείς, είναι να μην είναι αυτοί ασφαλείς», λέει μια Ισραηλινή. Δεν μπορεί να χωρέσει στην σιωνιστική φαντασία ένας κόσμος όπου δε θα ελέγχει κάθε πτυχή της ζωής των αυτοχθόνων.[33]
Κάμερες και πένες καταγράφουν και θα καταγράψουν την εν εξελίξει γενοκτονία. Μιας και η λίστα είναι ατέρμονη, μόνο ενδεικτικά μπορώ να παραθέσω ένα κομμάτι των τρανταχτών σιωνιστικών εγκλημάτων του τελευταίου έτους, χωρίς να σημαίνει πως δεν είχαν επαναληφθεί στο παρελθόν:
Το 70% των δολοφονημένων είναι παιδιά και γυναίκες, δηλαδή εξ ορισμού άμαχοι. Μόλις σε 90 μέρες, το Ισραήλ κατέστρεψε το 60% των σπιτιών στη Γάζα. Βομβαρδίζοντας όλους τους απαγορευμένους στόχους, γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι «Δεν υπάρχει ασφαλές μέρος στη Γάζα», όπως δήλωνε ο ΟΗΕ[34] και η UNICEF. Η μετατροπή ενός ολόκληρου πληθυσμού σε πρόσφυγες: Οι εκτοπισμένοι τον Ιούλιο ήταν 1,9 εκατομμύρια από τα 2,1 που αποτελούν τον πληθυσμό της Γάζας.[35] Το σιωνιστικό κράτος μερικές φορές προειδοποιεί, λέγοντας «φύγετε, πηγαίνετε στις «ανθρωπιστικές ζώνες»… τις οποίες στη συνέχεια βομβαρδίζει επίσης (π.χ. στις 10/9 τις σκηνές στο al-Mawasi).
«Σε αυτό το σημείο αγγίζουμε το μύθο που καλλιεργούσε η ισραηλινή προπαγάνδα στο δυτικό κόσμο. Σύμφωνα μ’ αυτόν λοιπόν, το γεγονός ότι οι εβραϊκές τρομοκρατικές οργανώσεις απαιτούσαν να εγκαταλείψουν οι Παλαιστίνιοι χωρικοί τα σπίτια τους εντασσόταν στη λογική της προστασίας του άμαχου πληθυσμού και όχι στη λογική της εθνοκάθαρσης»[36], έγραφε ο Nasim Alatras για τη Νάκμπα του 1948. Η ιστορία επαναλαμβάνεται, μαζί της και οι επικοινωνιακές τεχνικές. Ήδη, όπως παρακολουθούμε στο ντοκιμαντέρ “Holy Redemption: Stealing Palestinian Land”, έποικοι συζητάνε για το πόση γη θα πάρει ο καθένας και απολαμβάνουν θαλάσσια τουρ αγναντεύοντας τον πιο έντονο βομβαρδισμό στην ανθρώπινη ιστορία: μέσα σε 200 μέρες το Ισραήλ έριξε 20 φορές περισσότερες βόμβες ανά τ.χλμ. από όσες έριξαν οι ΗΠΑ στο Βιετνάμ μέσα σε 9 έτη![37]
Πτώματα με τα όργανα τους να έχουν αφαιρεθεί εντοπίζονται σε μαζικούς τάφους. Το Ισραήλ «μπλοκάρει την ανθρωπιστική βοήθεια σε ποσοστό 83%»[38], δηλαδή χρησιμοποιεί το λιμό ως όπλο. Όπως, κατήγγειλε ο ΟΗΕ «κάθε άτομο στη Γάζα πεινάει».[39] Το τρομοκράτος δολοφονεί, μάλιστα, τους λιμοκτονούντες και όταν πλησιάζουν τα φορτηγά με το φαγητό (σφαγή του αλευριού).[40] Είδαμε, ακόμη, βιντεοσκοπημένο ομαδικό βιασμό Παλαιστίνιου στις ισραηλινές φυλακές και τον επακόλουθο μίνι εμφύλιο στο Ισραήλ για το «δικαίωμα στο βιασμό».[41]
Στις 20 Ιουλίου, έκθεση του Lancet[42] τονίζει ότι οι έμμεσοι θάνατοι είναι -με συντηρητικούς υπολογισμούς- τετραπλάσιοι, άρα 11 μήνες μετά μετράμε πάνω από 200.000 δολοφονημένους. Το Ισραήλ έχει, επίσης, βομβαρδίσει πάνω από 500 σχολεία[43] στα οποία έβρισκαν καταφύγιο εκτοπισμένοι, με στρατιώτες της κατοχής να ποζάρουν μπροστά σε φλεγόμενες βιβλιοθήκες για το τικ-τοκ, το οποίο γέμισε με ισραηλινούς υποδυόμενους κοροϊδευτικά οικογένειες που θρηνούν τους νεκρούς τους. Έχει βομβαρδίσει πάνω από 130 ασθενοφόρα, όλα τα νοσοκομεία πλην τεσσάρων -μέχρι και κλινική γονιμότητας με 4.000 έμβρυα μέσα- με συνολικά πάνω από 500 επιθέσεις στις εν γένει υπηρεσίας υγείας. Επιπρόσθετα, έχει σκοτώσει πάνω από 280 εργαζόμενους στην ανθρωπιστική βοήθεια (κυρίως του ΟΗΕ) και 136 δημοσιογράφους.[44]
Στις 26 Ιανουαρίου το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης εξέδωσε προσωρινά μέτρα αποδεχόμενο την αγωγή της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ για εγκλήματα της Σύμβασης περί Γενοκτονίας. Τον Ιούλιο διέταξε να τελειώσει η παράνομη κατοχή και το απαρτχάιντ και τα κράτη να διακόψουν τυχόν συνεργασίες άλλως είναι συνένοχα. Καθώς τα δεδομένα αυτά ισχύουν εδώ και δεκαετίες, το γεγονός ότι η απόφαση βγήκε το 2024 αποδεικνύει την αποδοτικότητα των παγκόσμιων κινητοποιήσεων. Φυσικά, το Ισραήλ δε συγκινήθηκε με τον Πρωθυπουργό του να δηλώνει, λίγο αφότου ο επικεφαλής εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ζήτησε την έκδοση εντάλματος σύλληψης εναντίον αυτού, υπουργών του και εναντίον ηγετών της Χαμάς, ότι “Καμία πράξη του ΔΠΔ δε θα επηρεάσει την αδαμάντινη αποφασιστικότητα του Ισραήλ να πετύχει τους στόχους του”.
Και εμείς τι κάνουμε μπροστά στα νούμερα που στοιβάζονται; Αρνούμαστε. Ο καθένας με τον τρόπο του. Κατά τον Stanley Cohen[45] υπάρχουν τρείς μορφές άρνησης. Πρώτον, η κυριολεκτική, όπου το υποκείμενο αρνείται την αλήθεια των γεγονότων καλόπιστα ή μη («δεν σκοτώνουν αμάχους»), η ερμηνευτική, όπου δέχεται μεν τα γεγονότα, αλλά τα ερμηνεύει διαφορετικά («ναι, τους σκοτώνουν όμως δεν είναι άμαχοι, είναι όλοι Χαμάς») και τέλος η λεγόμενη εκλογίκευση όπου δέχεται τα γεγονότα ως έχουν, αρνούμενο, όμως, τις ψυχολογικές, πολιτικές ή ηθικές συνέπειες («από ένα σημείο και μετά, δεν μπορείς να κάνεις κάτι», «απλώς χαλιέσαι, με το να βλέπεις και να ξαναβλέπεις σφαγές»). Δυστυχώς για την βόλεψη μας, ωστόσο, υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε, με πρώτο από όλα το BDS[46]: το παγκόσμιο μη βίαιο κίνημα που γεννήθηκε το 2005. Τα όπλα του είναι: Μποικοτάζ, Αποεπένδυση, Κυρώσεις.
Άφησα για το τέλος την εξής λίστα ντοκιμαντέρ τα οποία πολεμούν τον οριενταλισμό τόσο χάρη στο γνωστικό όσο και το συναισθηματικό φορτίο τους: Occupation 101 (2006), Gaza fights for freedom (2019), Where the olive trees weep (2024), LittlePalestine, diary of a siege (2021), 1948: creation and catastrophe (2017), Jenin Jenin (2002), Palestine is still the issue (1977), Broken cameras (2011), Foragers (2022), Israelism (2023).
Αν πιστεύουμε ότι πρόκειται για ένα ζήτημα μακρινό, απλώς κοροϊδεύουμε τα εαυτά μας. Όπως μου τόνισε ο Ilan, η νίκη εναντίον του πιο ισχυρού στρατού του κόσμου (μετά τις ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία), μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μη βίαιη αντίσταση έξω από το Ισραήλ: νικώντας τους συνεργάτες του. Στη χώρα μας κυρίες και κύριοι, στα υπνοδωμάτια υπουργών, πρωθυπουργών[47], επιχειρηματιών (ας θυμηθούμε τους αυτουργούς της στεγαστικής κρίσης Airbnb[48], Finders[49]), ακαδημαϊκών, καναλαρχών… Εκεί πλαγιάζει ο σιωνισμός. Συνουσιαζόμενος με το χρήμα και τους υποτακτικούς του. Σε ένα κείμενο πρωτίστως για τη χρήση της γλώσσας, την κατακλείδα δεν μπορεί να δικαιούται άλλος παρά ο αγαπημένος γλωσσολόγος Noam Chomsky: «Η τραγωδία των Παλαιστινίων οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι δεν έχουν διεθνή υποστήριξη. Δεν διαθέτουν πλούτο, δεν κατέχουν δύναμη, άρα δεν έχουν δικαιώματα. Έτσι λειτουργεί ο κόσμος: τα δικαιώματά σου συμβαδίζουν με τη δύναμη και τον πλούτο σου.»
Φαίδων Μ. Σάλτος*
7 Οκτώβρη 2024
[1] «Meta’s Broken Promises», Human Rights Watch, 21/12/2023
[2] «Inside Meta’s Palestine Censorship», AJ+, 15/10/2024
[3] «Forbes World’s Billionaires List» για το 2024
[4] Randall Wray, «Understanding Modern Money» (1998), Edward Elgar
[5] «Προπαγάνδα και Παραπληροφόρηση στη Γάζα», info-war, 19/11/23
[6] «“Massacred” vs “Left to Die”: Documenting Media Bias Against Palestinians Oct 7 – Nov 7», 15/11/23
[7] «LEAKED NYT GAZA MEMO TELLS JOURNALISTS TO AVOID WORDS “GENOCIDE,” “ETHNIC CLEANSING,” AND “OCCUPIED TERRITORY”», the Intercept, 15/4/24
[8] «COVERAGE OF GAZA WAR IN THE NEW YORK TIMES AND OTHER MAJOR NEWSPAPERS HEAVILY FAVORED ISRAEL, ANALYSIS SHOWS», the Intercept, 9/1/24
[9] Το non-paper στη δημοσιογραφία και στη διπλωματία αναφέρεται σε ένα ανεπίσημο έγγραφο ή σημείωμα που δεν έχει υπογραφή ή επιστολόχαρτο. Χρησιμοποιείται για να μεταφέρει απόψεις, θέσεις ή προτάσεις. Στον δημοσιογραφικό τομέα, τα non-papers συχνά μοιράζονται με σκοπό την καθοδήγηση των δημοσιογράφων.
[10] Άκου τη σειρά «108 Η επίθεση στην Ελευθερία του τύπου στην Ελλάδα» από το ThePressProject
[11] ΄Όπως το έθεσε ο Άρης Χατζηστεφάνου στο ομώνυμο podcast του info-war
[12] Βλ. «Το δικαίωμα στην άμυνα και το Ισραήλ», Εφημερίδα των Συντακτών, 24/10/23
[13] 1. Όποιος τελεί κακούργημα ή οποιοδήποτε έγκλημα γενικής διακινδύνευσης ή έγκλημα κατά της δημόσιας τάξης υπό συνθήκες ή με τέτοιον τρόπο ή σε τέτοια έκταση που να προκαλεί σοβαρό κίνδυνο για τη χώρα ή για διεθνή οργανισμό και με σκοπό να εκφοβίσει σοβαρά έναν πληθυσμό ή να εξαναγκάσει παρανόμως δημόσια αρχή ή διεθνή οργανισμό να εκτελέσει οποιαδήποτε πράξη ή να απόσχει από αυτή ή να βλάψει σοβαρά ή να καταστρέψει τις θεμελιώδεις συνταγματικές, πολιτικές ή οικονομικές δομές μιας χώρας ή ενός διεθνούς οργανισμού (…) 2. (…) δομημένη και με διαρκή δράση ομάδα από τρία ή περισσότερα πρόσωπα που δρουν από κοινού και επιδιώκουν την τέλεση του εγκλήματος της παραγράφου 1 (τρομοκρατική οργάνωση).
[14] Αναστασία Τσουκαλά, «Ένοπλη πάλη μετά τον Δεκέμβρη του 2008» (2019), εκδόσεις Τόπος.
[15] Θ. Καμπαγιάννης – Κ. Παπαδάκης: Ο λαός στο δρόμο θα υποχρεώσει την εξουσία να αναλάβει τις ευθύνες της και θα φράξει το δρόμο στο φασισμό, Commonality, 7/10/2021
[16] Ο Φίλκενσταϊν διαχωρίζει το «Ναζιστικό ολοκαύτωμα» ως πραγματικό ιστορικό γεγονός από «Το Ολοκαύτωμα» ως ιδεολογική κατασκευή.
[17] Norman Filkenstein, «Η βιομηχανία του Ολοκαυτώματος» (2001), εκδόσεις του εικοστού-πρώτου.
[18] Ilan Pappé & Noam Chomsky, «Για την Παλαιστίνη» (2024), , εκδόσεις Σάλτο.
[19] «Most Israelis: an “Absolute Victory” to the War is Unlikely», the Israel democracy institute, 20/2/24
[20] Όλοι οι άνθρωποι είναι δυνατόν να μολυνθούν. Το κακό δεν είναι προνόμιο κανενός. Η ιδέα αυτή εναντιώνεται στο τσουβάλιασμα, στα στερεότυπα, στις εύκολες όσο και απατηλές γενικεύσεις. Η άποψη ότι υπάρχουν τέρατα, από τη μία, και άνθρωποι, από την άλλη, μας απαλλάσσει από την αναζήτηση των αιτίων της κάθε πράξης. Εν κατακλείδι, -παραφράζοντας το φεμινιστικό σύνθημα- οι ναζί δεν (ήταν ούτε) είναι ράτσα ειδική, είναι άνθρωποι καθημερινοί!
[21] Ζώνη Ενδιαφέροντος (2023) σε σκηνοθεσία του Jonathan Glazer.
[22] Hannah Arendt, «Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ» (2009), εκδόσεις Νησίδες
[23] Στις 19 Οκτώβρη στην Ιερουσαλήμ
[24] Edward Said, «Culture and Imperialism» (1993), εκδόσεις Vintage books – εδώ μετάφραση δική μου
[25] Γκασάν Καναφάνι, ένας γιός της Παλαιστίνης, The Press Project, 30/10/2023
[26] «Welcome to Hell: The Israeli Prison System as a Network Torture Camps», 25/8/24
[27] «PPS Report: 95% of Palestinian Detainees Tortured in Israeli Prisons», 26/6/20
[28] Από τις λέξεις cop και propaganda. Μπατσοπροπαγάνδα αλά γκρεκ σημαίνει προώθηση μίας εξιδανικευμένης, δίκαιης εικόνας της αστυνομίας και συγκάλυψη ή δικαιολόγηση της βιαιότητας, της κατάχρησης εξουσίας και του εν ευρεία εννοία ρατσισμού της, δηλαδή των συστηματικών στοιχείων της. Βλ. «Προπαγάνδα και παραπληροφόρηση» (2022), Άρης Χατζηστεφάνου, εκδόσεις τόπος.
[29] «Peace Index – January 2024», Tel Aviv University
[30] Noam Chomsky & Ilan Pappe, «Για την Παλαιστίνη» (2024), εκδόσεις Σάλτο
[31] Για περισσότερες εκδηλώσεις της γενοκτονικής προθέσεως βλ. “israel-massacres.com”
[32] «The Problem Isn’t Just Netanyahu. It’s Israeli Society», Foreign Policy, 2/4/24
[33] «How Surveillance Tech is Used to Oppress Palestinians Through Apartheid?», Amnesty International, 2/5/2023
[34] «As Israel’s Aerial Bombardments Intensify, ‘There Is No Safe Place in Gaza’, Humanitarian Affairs Chief Warns Security Council», 12/1/24
[35] «About 90% of people in Gaza displaced since war began, says UN agency», Guardian, 3/7/24
[36] Νασίμ Αλάτρας, «Παλαιστίνη αιτίες και μύθοι» (2008), εκδόσεις ΚΨΜ
[37] «BEYOND BOMBS AND BULLETS: THE FULL TALLY OF GAZA’S DEAD», badil, 21/8/24
[38] «Israel’s siege now blocks 83% of food aid reaching Gaza, new data reveals», 16/9/24
[39] «Over one hundred days into the war, Israel destroying Gaza’s food system and weaponizing food, say UN human rights experts», 16/1/24
[40] «The blood was everywhere’: Inside Israel’s Flour Massacre in Gaza», Al Jazeera, 5/3/24
[41] «Ισραήλ: Παρολίγον μίνι εμφύλιος για το «δικαίωμα» στον βιασμό», info-war, 30/7/24
[42] «Counting the dead in Gaza: difficult but essential», The Lancet, 20/7/24
[43] Israel’s intensifying attacks on Gaza schools, Al Jazeera, 14/8/24
[44] War in Gaza: Israel must be held accountable», International Federation of Journalists, 26/9/24
[45] Stanley Cohen, «Καταστάσεις άρνησης» (2021), εκδόσεις Τόπος
[46] www.bdsmovement.net
[47] Εκτός των άλλων, η κυβέρνηση μας συναλλάχθηκε με το Ισραήλ για το περίφημο λογισμικό παρακολούθησης Predator, το οποίο χρησιμοποιούν δικτατορίες ανά την υφήλιο. Φανταστείτε με τι και πώς το πλήρωσε…
[48] Μεταξύ των 100 συνένοχων στον ισραηλινό εποικισμό εταιριών, σύμφωνα με λίστα του ΟΗΕ.
[49] Μεταξύ των εταιριών που ίδρυσαν το “inGreece”, ένα fund αποκλειστικά για Ισραηλινούς επενδυτές. Αγοράζει διαρκώς ακίνητη περιουσία στο κέντρο της Αθήνας ώστε να την «αναβαθμίσει» και να προσφέρει καταλύματα σε «φοιτητές και τουρίστες».
*Ο Φαίδων Σάλτος είναι ο επιμελητής του βιβλίου και υπεύθυνος της Σειράς Κάλλιστος.