Περιγραφή
Ο κάθε λαός διαγράφει τη δική του ιστορική πορεία μέσα στο χρόνο, και ανάλογα πάντοτε με την οικονομική και κοινωνική του οργάνωση, τη θρησκεία, τα ήθη και τα έθιμα, την ιστορία του, αλλά και το φυσικό του περιβάλλον δημιουργεί το δικό του ιδιότυπο πολιτισμό. Ως πολιτισμός νοείται η κοινωνική κληρονομιά του ανθρώπου, το καθετί δηλαδή που μεταβιβάζεται από τη μια γενιά στην άλλη με διαδικασίες κοινωνικές (Τσαούσης, 1987).
Ο παραδοσιακός χορός είναι ένα από τα πιο ενδεικτικά χαρακτηριστικά της ιδιοσυγκρασίας, της ιστορίας και της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού, και αυτό γιατί συνδέεται με την ίδια την αυθόρμητη-ενστικτώδη έκφραση της ανθρώπινης ψυχής και του ανθρώπινου σώματος. Ο χορός, η μουσική και το τραγούδι δεν αποτελούν απλώς εκφράσεις και απεικονίσεις της κοινωνικής ζωής, αλλά και οργανικά και αναπόσπαστα στοιχεία του «κοινωνικού γίγνεσθαι» (Φίλιας, 1999).
Ο χορός είναι ο παλαιότερος τρόπος έκφρασης των συναισθημάτων του ανθρώπου, και θεωρείται ότι είναι η πρώτη μορφή τέχνης που εμφανίστηκε πάνω στον πλανήτη μας. Ο χορός πρωτοπαρουσιάστηκε όταν ο πρωτόγονος άνθρωπος εκδηλώθηκε συναισθηματικά, και τελειοποιήθηκε στο πέρασμα του χρόνου (Γιαννάκης, 1977). Υπήρξε μια από τις κύριες μορφές κοινωνικής έκφρασης και θρησκευτικής λατρείας, και ήταν τόσο σημαντική στη ζωή του ανθρώπου, ώστε κατέληξε να είναι το πρωταρχικό μέσο κοινωνικής ταυτότητας. Ο Μ. Μπεζάρ (1980) λέει ότι ο χορός είναι μια από τις σπάνιες ανθρώπινες δραστηριότητες που ο άνθρωπος δίνεται ολόκληρος, σώμα, καρδιά και πνεύμα. Είναι ένα πλήρες σπορ. Ο χορός είναι ακόμη και στοχασμός. Είναι ένα μέσο ενδοσκοπικής και εξωσκοπικής γνώσης ταυτόχρονα (Γκαρωντύ, 1973). Ο χορός αντιμετωπίζεται ως «μια μορφή συμπεριφοράς ανάμεσα σε τόσες άλλες», ή ως «ένα μέρος του πολιτισμού», εννοιολογήσεις που συνηθίζονται από τους ανθρωπολόγους για τον προσδιορισμό της έννοιας του χορού και της σημασίας του για τον ανθρώπινο πολιτισμό (Ζωγράφου, 1999).
Ο χορός είναι ένα κοινωνικό γεγονός, αλλά και ένας τρόπος έκφρασης, που απορρέει από εξειδικευμένες σωματικές δραστηριότητες. Είναι ένα δυναμικό φαινόμενο της κοινωνικής ζωής και ένας τρόπος «καλλιτεχνικού πειραματισμού», και όχι απλώς το αποτέλεσμα των ανθρώπινων προθέσεων σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. […]
Περιεχόμενα
Εισαγωγή
ΜΕΡΟΣ Α’
1η ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο ΧΟΡΟΣ
Τι είναι χορός;
Προέλευση της λέξης “χορός”
Τα μέρη του χορού
Μορφές του χορού
Στόχοι του χορού
2η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ΓΕΝΕΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ
Ο χορός στους αρχαίους λαούς
Ο χορός στην αρχαία Ελλάδα
Τα συνθετικά στοιχεία του χορού στην αρχαία Ελλάδα
Διαίρεση των αρχαίων ελληνικών χορών
3η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΧΟΡΟΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΑ
Η θέση της γυναίκας στο χορό
4η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΧΟΡΟΣ – ΑΓΩΓΗ – ΕΚΦΡΑΣΗ – ΥΓΕΙΑ
Το σώμα ως φορέας – μέσο των κινήσεων
Ο χορός ως μέσο αγωγής του σώματος
Χορός, έκφραση και συναίσθημα
Χορός και υγεία
5η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΧΟΡΟΣ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ
Χορός, ηλικιωμένοι και υγεία
6η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΧΟΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ωφέλειες του χορού
Ιστορική αναδρομή της χοροθεραπείας
Οι ρίζες της χοροθεραπείας
Τι είναι η θεραπεία χορού-κίνησης;
Η λειτουργία της χοροθεραπείας
Χορός και νευρικό σύστημα
Χορός και η διαδικασία επιγένεσης
Η πρωτόγονη έκφραση
Ο ρυθμός
Η απλότητα των κινήσεων
Η επανάληψη
Βασικές αρχές της χοροθεραπείας
Χοροθεραπεία και στόχοι για τον ασθενή
Απόλαυση της λειτουργικότητας
Ψυχοσωματική ενότητα
Αγάπη για το εγώ
Διαχωρισμός από το άλλο
Συμβολισμός μέσω του σώματος
Η σημασία της κίνησης στη χοροθεραπεία
Βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χορού-κίνησης στη χοροθεραπεία
Ο ρόλος του χοροθεραπευτή
Χοροθεραπεία και ωφέλειες υγείας
7η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ
Ο ρόλος και η λειτουργικότητα των χορών
Προσδιορισμός και διαμόρφωση του χορού
Ο χορός στην τοπική κοινωνία
Κοινωνικές επιδράσεις του χορού
Λειτουργίες του χορού
Η θετική επίδραση του λαϊκού χορού
Μελέτη του χορού ως συστήματος και σχήματος
Προσαρμογή των υποσυστημάτων στη θεωρία του σχήματος (schema theory)
Παιχνίδι – χορός – αθλοπαιδιά: μια διαδικασία μάθησης
Η παραδοσιακή συμπεριφορά (παρατήρηση, ακούσματα, εξάσκηση, περιβάλλον)
Οι σχέσεις του ανθρώπου με το περιβάλλον
Παράδοση – χορός και ελευθερία
Η σημασία της εκμάθησης των ελληνικών χορών
8η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ
Κινητική μάθηση και χορός
Κινητική μάθηση και παράγοντες που καθορίζουν την ανθρώπινη απόδοση
Μεθοδική διδασκαλία του κινητικού περιεχομένου των χορών
Διδασκαλία και μάθηση
Βασικές αρχές μάθησης
Παράγοντες μάθησης
Η διαδικασία της διδασκαλίας
Μέθοδοι διδασκαλίας
Μερική – ολική μέθοδος
Προοδευτική μερική μέθοδος
Επαναληπτική μερική μέθοδος
Ολική – μερική – ολική μέθοδος
Ολική μέθοδος
Μέθοδος αντίστροφης σειράς
Η ολική μέθοδος
Η μερική μέθοδος
Παροχή βοήθειας
Στάδια μάθησης: 1η, 2η, 3η φάση
Η δημιουργία της έννοιας “κίνηση”
Παρουσίαση του χορού και επίδειξη
Η σημασία της προσοχής στη διαδικασία της μάθησης
Η σημασία της ανατροφοδότησης στη διαδικασία της μάθησης
Λανθασμένη εκτέλεση
9η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΧΟΡΟΣ κ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
Η σημασία του παραδοσιακού χορού στα άτομα με ειδικές ανάγκες
Προτάσεις για τη διδασκαλία του χορού σε άτομα με ειδικές ανάγκες
10η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΧΟΡΟ
Προετοιμασία έρευνας
Εισαγωγική έρευνα
Λεπτομέρειες έρευνας
Καταγραφή
Δομή της καρτέλας καταγραφής και σχόλια
Δεδομένα για τον πληροφοριοδότη (informant)
Παράδοση του χορού (χορός, μουσική και τραγούδι)
Συλλογή πληροφοριών που αφορούν την καταγραφή ενός χορού
Συμπληρωματικές καταγραφές
Δεδομένα που αφορούν το περιβάλλον
Επίλογος
11η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ορισμός της λαογραφίας
Ελληνική παραδοσιακή φορεσιά
Γυναικεία φορεσιά
Ανδρική φορεσιά
Τα υποδήματα
Η ελληνική μουσική
Διαχωρισμός και κατάταξη των μουσικών οργάνων
Το δημοτικό τραγούδι
Η διαίρεση των δημοτικών τραγουδιών
Στοιχεία μουσικής
Παράδοση και φολκλόρ
Χορογραφικά μέσα
Μετάδοση των χορών
12η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΧΟΡΩΝ (διδασκαλία)
Διάφορα επεξηγηματικά
Επεξήγηση των σχημάτων
ΜΕΡΟΣ Β΄
ΧΟΡΟΙ:
Καλαματιανός
Τσάμικος
Περατιανός
Χασάπικος (Συρτάκι)
Χασάπικος αργός (Χασαπιά)
Χασάπικος γρήγορος (Μακελάρικος)
ΧΟΡΟΙ ΘΡΑΚΗΣ […], ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΩΜΥΛΙΑΣ, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, ΗΠΕΙΡΟΥ, ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΙΟΝΙΟΥ, ΑΙΓΑΙΟΥ, ΚΡΗΤΗΣ, ΠΟΝΤΟΥ, ΚΥΠΡΟΥ, ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΩΝ, ΒΛΑΧΩΝ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
