ΣΑΛΤΟ στον ΟΛΥΜΠΟ του Τριαντάφυλλου Αδαμακόπουλου

Ο Όλυμπος είναι το ψηλότερο αλλά και το πιο ξακουστό βουνό της Ελλάδας. Στο όριο ανάμεσα στη Μακεδονία και τη Θεσσαλία, δεσπόζει πάνω από το Θεσσαλικό κάμπο και το Θερμαϊκό κόλπο. Απόκρημνος και βλοσυρός, έχει μικρότερη έκταση από όση υπονοεί το υψόμετρό του, ωστόσο το μεγάλο υψίπεδο ανάμεσα στις ψηλότερες αντικρυστές κορυφές του, το Μύτικα και τον Καλόγερο, είναι κατάστικτο από εξάρσεις, μερικές φορές ομαλές και άλλοτε αφιλόξενες.

Όλυμπος: Οι κορυφές Μύτικας και Στεφάνι, από την Άνω Τσουκνίδα

Οι κορυφές του Ολύμπου
Ο Μύτικας (2918 μ.), μαζί με τις γειτονικές του κορυφές Στεφάνι, Σκάλα και Σκολιό, όλες γύρω στα 2.900 μέτρα, σχηματίζουν ένα εντυπωσιακό βράχινο πέταλο που δεσπόζει πάνω από την παγετωνική κοιλάδα των Καζανιών. Εκτός από την υψηλοτάτη αυτή συνάθροιση, το βουνό στολίζεται από δεκάδες άλλες κορυφές που ξεπερνούν τα 2000 μ. – ο Ν. Νέζης που έχει ασχοληθεί επί δεκαετίες με τον Όλυμπο αναφέρει ότι όλες μαζί είναι 55.

Όλυμπος: Στεφάνι και Μύτικας, χειμώνα, με ορειβατικά σκι

Τα Μεγάλα Καζάνια δεν είναι ωστόσο η μοναδική ουλή στο πρόσωπο του Ολύμπου: το μεγάλο όγκο του αυλακώνουν πολλές βαθιές χαράδρες, με γνωστότερη αυτή του Ενιπέα, που ξεκινάει από το Μαυρόλογγο, με ανατολική διεύθυνση, για να καταλήξει στην πεδιάδα του Λιτόχωρου. Το ρέμα του Ενιπέα σχηματίζεται από πολλές αναβλύσεις, με πιο γνωστή τη μεγάλη πηγή στη θέση Πριόνια, στα 1.000 μέτρα υψόμετρο, όπου άφθονο νερό αναβλύζει μέσα από τους βράχους.

Πως πάμε στον Όλυμπο
Ο Όλυμπος είναι το αρχετυπικό και πιο δημοφιλές πεδίο πεζοπορίας, ορειβασίας και ορειβατικού σκι στην Ελλάδα. Παράλληλα, είναι το βουνό με τους περισσότερους και πιο γνωστούς αγώνες ορεινού τρεξίματος. Τέλος, οι μεγάλες και κάθετες ορθοπλαγιές του προκάλεσαν από τη δεκαετία του 1930 τους Έλληνες και άλλους Ευρωπαίους αναρριχητές, που “άνοιξαν” δεκάδες διαδρομές, ανάμεσα στις οποίες μερικές από τις δυσκολότερες αναρριχητικές διαδρομές.

Όλυμπος: Στην Κακόσκαλα

Οι δραστηριότητες αυτές στηρίζονται σε ένα διαρκώς επεκτεινόμενο πλέγμα μονοπατιών. Τα περισσότερα είναι πολύ πατημένα, και πλαισιώνονται από εννιά φυλασσόμενα καταφύγια και 6 καταφύγια ανάγκης.

Η συνηθέστερη προσπέλαση του Ολύμπου είναι από το Λιτόχωρο, ενώ δευτερεύουσες είσοδοι ανοίγονται από τις Βρυσοπούλες, τη Βροντού και τον Κοκκινοπηλό. Από το Λιτόχωρο, ο ένας και μοναδικός ασφαλτόδρομος του βουνού εισδύει μέχρι τα Πριόνια, εξυπηρετώντας τα δύο κύρια μονοπάτια που οδηγούν από τη Γκορτσιά στο οροπέδιο των Μουσών και από τα Πριόνια στο καταφύγιο Σπήλιος Αγαπητός – γνωστό επίσης υπό το όνομα του επί δεκαετίες φύλακά του, Κώστα Ζολώτα. Το μονοπάτι για το Σπήλιο Αγαπητό αποτελεί τμήμα του Ευρωπαϊκού Μονοπατιού Ε4 και προεκτείνεται προς τα ανατολικά και βόρεια, ενώνοντας το Λιτόχωρο μέσω της χαράδρας του Επινέα με τον Κοκκινοπηλό. Αντίστοιχα, μια δεκάδα διαδρομές συγκλίνουν στο Οροπέδιο των Μουσών. Η ανάβαση στο Μύτικα, πόθος και τεκμήριο αυτοεκτίμησης όλων των ορειβατών, όλων των επιπέδων, γίνεται από τη Σκάλα, μέσω της Κακόσκαλας ή από το Οροπέδιο, μέσω του Λουκιού του Μύτικα – δύο απαιτητικές αναβάσεις, αντάξιες του θρύλου τους, που απαιτούν προσοχή και σεβασμό.

Πως δεν θα μας φάει το θηρίο με τα 55 κεφάλια ;
Φτάσαμε, ξεφορτώσαμε, χτίσαμε το 70λιτρο σακίδιο, ζαλωθήκαμε και ξεκινήσαμε. Που πάμε, όμως; Ποιά διαδρομή θα ακολουθήσουμε; Πόσες ώρες είναι; Είναι καλό το μονοπάτι; Πως βρίσκω το καταφύγιο; Έχει κακοτοπιές στο δρόμο; Αυτό το περίεργο γκρι εκεί πάνω είναι ομίχλη;

Αυτά και άλλα παρόμοια ερωτήματα σου κόβουν τα πόδια καθώς περνάς την αόρατη πύλη των Πριονιών ή της Γκορτσιάς. Και αν καταφέρεις και φτάσεις στο Οροπέδιο των Μουσών ή το καταφύγιο Σπήλιος Αγαπητός, αρχίζει άλλο μαρτύριο: να πάω Μύτικα; Είναι για μένα; Από Κακόσκαλα ή από το Λούκι; Είναι τόσο τρομακτικό το Κοφτό για το Οροπέδιο; Αυτό το μυθικό τέρας που όλοι αποκαλούν Γομαρόσταλο έφυγε ή είναι ακόμα εκεί; Και η αμείλικτη αγωνία: αν καταφέρω να ανέβω στο Μύτικα, θα αναγνωρίζω τον εαυτό μου ή θα είμαι κάποιος άλλος;

Όλυμπος: Μια ευτυχής ανάβαση στο Μύτικα από το Λούκι: Έκσταση, αίσθηση πληρότητας, ζωή

Ας πούμε, για αρχή, πως όλα τα μονοπάτια του Ολύμπου είναι πολύ γνωστά, καλά πατημένα και δεν υπάρχουν εκπλήξεις – δεν θα βρείτε ξαφνικά βαθιές ρεματιές, επικίνδυνα περάσματα ή πλαγιές που κατολισθαίνουν. Οι γραμμές που θέτουν τεχνικά προβλήματα ή έχουν αντικειμενικούς κινδύνους είναι μετρημένες – Λούκι, Κακόσκαλα, Γομαρόσταλος, Καζάνια, Μπαρμπαλάς, Κόψη Σκολιού (δεν λογαριάζουμε εδώ τις αναβάσεις που θεωρούνται από αναρριχητικοί δρόμοι και πάνω, όπως το Πέρασμα του Νάτση και η ανάβαση στην κύρια κορυφή του Στεφανιού) – και οι πληροφορίες που θα βρείτε μπορούν να είναι φρέσκιες και ακριβείς. Εννοείται ότι όλα αυτά αφορούν τη θερινή περίοδο, γιατί από το Νοέμβρη μέχρι και τον Ιούνιο το βουνό, συνολικά ή κατά τόπους, ξαναπαίρνει την άγρια όψη του και θέτει άλλα προβλήματα, που δεν αφορούν την πεζοπορική προσέγγιση αλλά τον αλπινισμό.

Κλείνοντας με το υπόστρωμα, τα μονοπάτια, να πούμε δυο λόγια για τη σήμανση των διαδρομών, κυριολεκτικά δυό λόγια: δεν υπάρχει. Στις περισσότερες διαδρομές, η σήμανση είναι ανομοιόμορφη, παλιά, ασαφής και ελλιπής. Εξαίρεση αποτελούν το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4, οι διαδρομές που χρησιμοποιούνται από τους δρομείς των αγώνων ορεινού τρεξίματος και το πλέγμα μονοπατιών που φροντίζει ο ΕΟΣ Βροντούς.

Όλυμπος: Πινακίδα με χάρτη του Ολύμπου, στη Γκορτσιά

Αλλά αυτό που λείπει κυρίως είναι η οργάνωση των διαδρομών (δηλαδή ποιοί είναι οι βασικοί άξονες κυκλοφορίας στο βουνό και πώς μπορούν να συνδυαστούν). Όλοι στηρίζονται σε ιστοσελίδες με διαδρομές και σε πεζοπορικές εφαρμογές για κινητά, σε διάφορα tracks που έχουν βρει ή σε πληροφορίες από τους «καταφυγιάδες» – η τελευταία πηγή είναι προφανώς η ασφαλέστερη. Πάντως λείπει η γενική εικόνα – με εξαίρεση το πλέγμα διαδρομών του Βορείου Ολύμπου, που έχει αποτυπωθεί ικανοποιητικά στις σχετικές πινακίδες.

Λείπει επίσης η επισήμανση των κατευθύνσεων. Εκτός από τις μεγάλες πινακίδες με χάρτες στα Πριόνια, τη Γκορτσιά και τη ζώνη της Βροντούς, δεν υπάρχει μια ενιαία, συνεπής και ακριβής σήμανση κατεύθυνσης. Οι αυτοσχέδιες πινακίδες στις διακλαδώσεις, ακόμα και οι σχετικά καλαίσθητες που έχουν τοποθετήσει οι διοργανωτές των τοπικών αγώνων ορεινού τρεξίματος, μοιάζουν κάπως αμήχανες, σαν να ενημερώνουν χωρίς να θέλουν να πάρουν την ευθύνη.

Όλυμπος: Πινακίδα με το πλέγμα των διαδρομών του Βορείου Ολύμπου

Πιο εποπτικοί, οι χάρτες, οι οδηγοί και οι εφαρμογές πεζοπορικής πλοήγησης αναλαμβάνουν να σας κρατήσουν στον ίσιο δρόμο. Οι χάρτες που θα βρείτε στα εξειδικευμένα καταστήματα του Λιτοχώρου είναι άριστοι και ακριβείς. Υπάρχουν δύο οδηγοί, τυπικής πεζοπορικής προσέγγισης, και μία εφαρμογή για κινητά, το Όλυμπος topoguide, που περιλαμβάνει 70 διαδρομές και πολλά περιβαλλοντικά και γεωγραφικά στοιχεία. Τέλος, ανάμεσα στα διάφορα σάιτ, αξίζει να αναφέρουμε το επίσημο, του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου, και το ιδιωτικό αλλά διεξοδικό topoguide.gr.

Σάλτο στον Όλυμπο
Οι εκδόσεις Σάλτο, ανιχνεύοντας από καιρό μια διαφορετική χωροθέτηση του χώρου άθλησης, ξεκινούν σήμερα μια σειρά άρθρων γνωριμίας με τον Όλυμπο – και σύντομα και άλλων ανάλογων ανηφορικών γηπέδων.

Όλυμπος: Οι συνεργάτες μας, Τριαντάφυλλος Αδαμακόπουλος και Κατερίνα Ζαγκαρέτου

Την επιλογή των τόπων, τον έλεγχο των πληροφοριών και την δημιουργία του υλικού για τα άρθρα αυτά τα αναθέσαμε στον Τριαντάφυλλο Αδαμακόπουλο και την Κατερίνα Ζαγκαρέτου, έναν πολιτικό μηχανικό και μια δασολόγο-συνοδό βουνού, που μπορούν να συγκεράσουν τη μακριά διάρκεια με τη σύγχρονη ματιά. Έτσι, από αυτό εδώ το forum και όσο το δυνατόν συχνότερα, θα προτείνουμε διαδρομές και ξεναγήσεις σε όλους τους μοναδικούς και ιδιαίτερους τόπους του ελληνικού τοπίου – μεγάλο ή μικρό βουνό, ανεμοδαρμένο νησί, ιερό δάσος, μακρύ φαράγγι, απόμακρο φάρο ή χαμένο μοναστήρι.